freakonomics

Τελικά διάβασα αυτό το ενδιαφέρον βιβλίο των Λεβίτ και Ντάμπνερ. Δεν έχει κάποιο κεντρικό σημείο ή επιχέιρημα, μα ο Λεβίτ προσπαθεί να χρησιμοποίήσει μεθόδους της μικροοικονομικής για να εξηγήσει διάφορα φαινόμενα της σύγχρονης Αμερικάνικης κοινωνίας. Ίσως το κοινό σημείο όλων των επιχειρημάτων είναι ότι προσπαθούν να ανατρέψουν την "συμβατική άποψη"(common wisdom) γύρω από κάποια θέματα. Κάθε κεφάλαιο έχει και διαφορετικό θέμα το οποίο συνδέεται με έναν απλοικό τρόπο με το προηγούμενο. Το πρώτο κεφάλαιο έχει να κάνει με το πώς μπορεί κάποιος να καταλάβει αν κάποιος "κλέβει". Ο Λεβίτ είχε κάνει μια έρευνα σύμφωνα με την οποία κατάφερε να βρεί με στατιστικό τρόπο, δασκάλους οι οποίοι βοηθούσαν τους μαθητές τους να πετύχουν υψηλότερα βαθμούς στις εξετάσεις. Αυτό το πετύχαιναν είτε με το να τους δίνουν περισσότερο χρόνο, είτε με το να τους αφήνουν να αντιγράφουν, είτε με το να συμπληρώνουν οι ίδιοι τις απαντήσεις. Η ίδια λογική οδηγεί στο να βρεί κάποιος τους παλαιστές Σούμο οι οποίοι στήνουν κάποιους αγώνες. Περιέργως δεν έχουν ασχοληθει με κανένα επαγγελματικό αμερικάνικο πρωτάθλημα και ούτε με την "παράγκα". Το δεύτερο κεφάλαιο συγκρίνει την Κου Κλουξ Κλάν με τους μεσίτες -ομολογώ ότι μου άρεσε η ιδέα- και πώς οι άνθρωποι με τις σωστές πληροφοριές είναι σε πλεονεκτική θέση. Επίσης επιχειρηματολογούν πώς και οι δύο ομάδες χρησιμοποιούν τον φόβο για να κάνουν την δουλειά τους. Το τρίτο εξηγεί γιατί δεν είναι οικονομικά συμφέρον να είσαι μέλος συμμορίας. Αυτό μάλλον δεν θέλει και πολύ σκέψη, αλλά έχουν μια ωραία ιστορία με έναν φοιτητή στο Σικάγο ο οποίος έζησε κάποια χρόνια με μια συμμορία και εξηγούν, πως ουσιαστικά οι συμμορίες λειτουργούν όπως τα Μακδόναλτς. Το πέμπτο κεφάλαιο είναι λίγο περίεργο, προσπαθούν να πούν ότι η ανατροφή δεν έχει καμμία επίδραση στο αν τα παιδιά θα γίνουν επιτυχημένα η όχι και το μόνο που έχει σημασία είναι το ποιοί είναι οι γονείς - εν τέλει το γενετικό υλικό. Τα επιχειρήματα που έχουν είναι τραβηγμένα από τα μαλλιά, και νομίζω πως δεν ξεχωρίζουν κάποια πολύ βασικά πράγματα. Επίσης δεν έχω καταλάβει τι εννοούν επιτυχημένος, όταν ξεκινάς από μια πλούσια οικογένεια είναι επιτυχία το να γίνεις και εσύ πλούσιος ; Δεν είναι και τόσο δύσκολο... Το έκτο κεφάλαιο είναι για βαθειά χασμουρητά, ασχολείται με την συχνότητα των μικρών ονομάτων των παιδιών στην αμερική.

Ένα πραγματικά πολύ καλό κεφάλαιο είναι το τέταρτο. Ουσιαστικά επιχειρηματολογεί πώς η τεράστια πτώση της εγκληματικότητας στην Αμερική την δεκαετία του '90 οφείλεται σε μία απόφαση του ανώτατου συνταγματικού δικαστηρίου είκοσι χρόνια πρίν. Αναφέρεται στην απόφαση που επέτρεψε τις αμβλώσεις σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Η απόφαση Roe vs Wade έκανε τις αμβλώσεις νόμιμες σε όλες τις πολιτείες το 1973. Το επιχείρημα τους είναι ότι οι μητέρες που δεν ήθελαν παιδί, και επομένως δεν θα το φρόντιζαν να γίνει σωστός πολίτης απλά έκαναν άμβλωση. Πολλοί από τους εν δυνάμει εγκληματίες απλά δεν γεννήθηκαν ! (Αυτό δεν έρχεται σε αντίθεση με το πέμπτο κεφάλαιο, έχω απλοποιήσει λίγο το επιχείρημα τους)

Γενικά δεν μετάνιωσα που το αγόρασα και έχασα μια μέρα να το διαβάσω, αλλά επιβεβαιώνει κάποια στερεότυπα που έχω για τα βιβλία που είναι στην λίστα των NYTimes για πολλές εβδομάδες. Είναι απλοικά, μεγαλοποιούν τα επιχειρήματα τους, γενικά "φωνάζουν" για να πουλήσουν. Σε κάποια σημεία νομίζω ότι "μαγειρέυουν" τα στοιχεία, δεν εννοώ ότι τα παραποιούν, αλλά κάνουν τις σωστές ερωτήσεις έτσι ώστε να πάρουν την απάντηση που περιμένουν. Επίσης όλο το βιβλίο κυριαρχείται από την (λανθασμένη κατά την άποψη μου) ιδέα ότι οι άνθρωποι δρούν βάση τους συμφέροντος τους και μόνο. Αυτή είναι η μία διάσταση και βοηθά να καταλάβουμε αρκετά πράγματα, μα είμαστε πολυδιάστατα όντα. Δεν μετανιώνω που συνεισέφερα στην πρόωρη συνταξιοδότηση του Λέβιτ, αλλά δεν νομίζω ότι είναι κάποιο τρομερό βιβλίο. Επόμενο το "Όπλα, μικρόβια και ατσάλι", φαίνεται πολύ πιο καλό ...